Aş

ʻpişirilerek hazırlanan yemekʼ

  ~ Az aş. -Tkm aş ʻyemek, yiyecekʼ. -TatK aş. -Blk aş. -Nog as. -KKlp as. -Kzk as. -Krg aş. -Tar aş. -Alt, Tel, Kuğ, Şor aş. -Koy, Sag as. -Yak as ʻyemek, aş, yem, ekmekʼ. -Çuv aş ʻetʼ. Komşu diyalektlerden alınmıştır.

Eski çağlardan başlayarak kullanılır. Orta Türkçede āş olarak geçer. Eski Kıpçakçada aş biçimi kullanılır. Ramstedt, (MSFOu 95: 6-7; Lautlehre 109, 139; SKE 6-7) Moğolca alisun ʻdes pois fauchés (< *ali ʻgrainʼ) ve Korece al ʻseed, grain, cornʼ biçimleriyle birleştirmiştir. Joki (LwSS 78) bu birleştirmeyi benimsemiş, ancak alisun sözünün çağdaş Moğol diyalektlerinde kullanılmadığını belirtmiştir. Pelliotʼya göre (Toung Pao 27: 285. s. 1. not), Farsça āş ʻmeat, victuals, viands, soup, broth, gruel, pottageʼ Türkçeden alınmıştır. Doerfer (TMEN 481) de Orta Farsça āş ʻmeat, victuals; soup, pottageʼ biçimi üzerinde durmuştur. Ona göre, Orta Farsçada Türkçe alıntılara rastlanmaz. Buna karşılık Eski Türkçede Farsça alıntıların geçtiği bir gerçektir. Egorov (ÊS 28) Farsça āş biçimiyle karşılaştırmıştır. Räsänen (V 29-30) Ramstedtʼin birleştirmelerini olduğu gibi vermiştir. Sevortyan (ST 2, 1971, 9) aş’ın Orta Farsça āşʼtan geldiğini bir olasılık olarak dile getirmişti. Daha sonra Sevortyan sözlüğünde de aş’ın büyük bir olasılıkla İranca āş’tan alındığını yazmıştır (ÊSTJa 1974, 210-212). Róna-Tas (ResAltL 208. s. 7. not) Ramstedt’in birleştirmelerini benimsemişse de, Poppe’nin Türkçe aş ~ Moğolca alisun birleştirmesine katılmadığını dile getirmiştir. Ligeti (AOH 19: 132) Farsça āş’ın Türkçeden alındığını bildirmiştir. Clauson (ED 253b) Doerferʼin eserine göndermede bulunmakla yetinmiştir. Doerfer: Oriens 18-19; 390 (“eher oder mit Sicherheit türkisch”); KhalMat 291; Leksika 378. bk. Eren: İkinci Milletlerarası Yemek Kongresi, Türkiye 3-10 Eylül, 1988, 482-483.