Armut

1. ʻyurdumuzun her yerinde yetişen bir yemiş ağacı (Pirus communis)ʼ; 2. ʻbu ağacın tatlı, sulu, yumuşak, ufak çekirdekli yemişiʼ ~ Az armut. -Tkm armıt. -KKlp almurt. -Kzk almurt. -Krg almurut. -Özb ålmurut. -Hal amrût (?). Yaygın bir inanca göre, Farsçadan alınmıştır: Far armūd, amrūd, anbarūt ʻa pearʼ. Doerfer (TLT 213) Tacikçe ålmurut, ålmürüt biçimlerinin Özbekçeden geçtiğini belirtmiş, Farsçadaki değişik biçimler karşısında köken bakımından Türkçe olabileceğini dile getirmiştir. Ancak daha sonra Doerfer (KhalMat 290) armutʼun Farsçadan geldiğini (? işaretiyle) açıklamıştır. bk. Doerfer: TMEN N 21 = 1966. Eski ve yeni Türk diyalektlerinde armuda kertme adı da verilir. Doerfer, bu adın Kıpçak diyalektlerinde kullanıldığını, armut biçiminin ise Oğuz diyalektlerinde kaldığını bildirmiştir. Eski Türkçe kertme adının Macarcaya körte olarak geçtiğini biliyoruz. Macarca körte biçimiyle ilgili sorunları Ligeti (TörK 291-292) özenle gözden geçirmiştir. Ona göre, Macarca körte Kıpçaklardan kalma bir alıntı olarak değerlendirilemez. Ligeti (TörK 129) Oğuzca armut ve Kıpçakça kertme biçimlerini de karşılaştırmıştır. Räsänen (LTS 233; V 27a) Farsçadan alındığını sıklıkla yazmıştır. Şçerbak (JaS 100/27, 169) özünde Türkçe olmadığının altını çizmekle yetinmiştir. Rumcaya Türkçeden geçmiştir. Ligeti: AOH 4: 113, 36; Munkácsi: KSz 6: 376; Doerfer: Yarshater Arm 64; Brockelmann: OGM 18. § ŋ; Musaev: LTJa 197-199; Jarimbetov: ST 4, 1974, 34-35; Kara: Hamilton Arm 79.