Angıt

1.ʻtüyleri kiremit renginde, ördeğe benzer bir su kuşu (Tadorna ferruginea)ʼ; 2. ʻahmakʼ. Yerel ağızlarda angut ve angurt biçimleri de geçer. Çağdaş diyalektlerde angıt’ın yerine Moğolcadan aŋgir biçimi geçmiştir. ~ Az angut. -Tkm aŋk. -YUyg hangit. -SUyg angıt ʻyaban ördeğiʼ. -Türkî hangġut, hangġırt. Kâşgarlı Mahmudʼa göre, Orta Türkçede angıt ʻördeğe benzer kızıl renkli bir kuşʼ olarak kullanılır. Eski Kıpçakçada da angıt olarak geçer. Uygurcada aŋır biçiminin kullanıldığı anlaşılıyor. Çağdaş diyalektlerde de angır olarak saklanmıştır. Örn. Kırgızcada kızıl ördeğe angır adının veriliğini biliyoruz. Yakutçada da aŋır olarak geçer. Ses yansımasından geldiği anlaşılıyor. Bu su kuşunun buna benzer bir ses çıkardığını biliyoruz. Ramstedt (NyK 42: 230) Türk diyalektlerinde kullanılan aŋırʼı Moğolca aŋgir biçimiyle birleştirmiştir. Daha sonra Ramstedt (SKE 11) Moğolca aŋgir ʻthe yellow-red coloured duckʼ ve Orta Türkçe aŋıt biçimini (? işaretiyle) Korece aŋ (w͜en-aŋ ʻthe mandarin duck, Anser galericulataʼ) adıyla karşılaştırmıştır. K. Katona (KCsA 3: 386, 387) Türk diyalektlerinde kullanılan aŋar, angut, angıt gibi biçimleri yanlışlıkla Çuvaşça ămărt (ămărt kayăk) ʻaigleʼ adıyla birleştirmiştir. Bazin (Studia Turcica 55-59) Ramstedtʼin birleştirmelerini değerlendirmiş, (h)aƞ biçimindeki bir yansımadan yola çıkarak angır sözünü *(h)aŋ-kır- fiilinden -t ekiyle yapılmış bir türev olarak açıklamıştır. Räsänen (V 21a) çağdaş Türk diyalektlerinde kullanılan aŋgır, aŋar, aŋgar biçimlerinin Moğolcadan geldiğini yazmış, aŋıt (aŋgıt) maddesine gönderme yapmıştır. Bazinʼin Räsänenʼin açıklamasını vermediği göze çarpıyor. Doerfer: TMEN 563; Clauson: AM 18: 211 (Moğolca aŋgir biçimiyle birleştirilemez); ED 176. bk. Pelliot: BSOS 6: 579-580; Róna-Tas: MSFOu 185: 244; Monchi-zadeh; Xurāsān 189; Leksika 172.